Skuteczne sposoby na drobne urazy w jamie ustnej

Jama ustna to bardzo wrażliwy obszar, który jest wysoce podatny na wszelkiego rodzaju urazy i zranienia. W obrębie jamy ustnej mogą powstawać także niepokojące zmiany np. afty, które są źródłem dyskomfortu i bólu podczas wykonywania prostych czynności takich jak: jedzenie, picie, a nawet mówienie. Z tego powodu warto wiedzieć, jak postępować w przypadku gdy się pojawią oraz jak nie dopuścić do ich powstawania.

Ostrożne szczotkowanie zębów

Jedną z najczęstszych przyczyn drobnych, mechanicznych urazów w jamie ustnej jest nieostrożna higiena jamy ustnej. Zwykle urazy spowodowane są zbyt energicznym szczotkowaniem zębów, kiedy to przez nieuwagę może dojść do zranienia delikatnej błony śluzowej dziąseł lub wnętrza policzków. Może mieć na to wpływ twardość używanej szczoteczki, dlatego najlepiej zaopatrzyć się w taką z miękkim lub średnio-miękkim włosiem. Oprócz tego warto zwrócić uwagę na kierunek szczotkowania zębów i chaotyczne ruchy zastąpić ruchami wymiatającymi od postawy do korony zęba.

Odpowiednie środki do higieny jamy ustnej

Systematyczna higiena jamy ustnej to gwarancja zdrowych zębów i dziąseł. Jednak czynnikiem, który ma na to wpływ jest również odpowiedni dobór środków przeznaczonych do higieny jamy ustnej. Szczególnie osoby, które mają tendencję do częstego występowania bolesnych owrzodzeń i aft, powinny zamienić standardowe pasty do zębów na takie, które nie zawierają laurylosiarczanu sodu, który może dodatkowo podrażniać śluzówki. Podobnie w przypadku środków do płukania jamy ustnej, zaleca się unikać tych zawierających alkohol lub pochodne kwasu acetylosalicylowego, gdyż utrudniają gojenie się wykwitów nadżerkowo-wrzodziejących w jamie ustnej[1].

Zmiana diety

Wśród drażniących czynników, które mogą wpływać na zmiany w jamie ustnej jak np. afty jest codzienna dieta. W tym wypadku warto wyeliminować z niej pokarmy kwaśne i ostro przyprawione, które mogą zarówno zaostrzać już istniejące zmiany ale również podrażniać zdrową śluzówkę jamy ustnej. Oprócz tego należy unikać gorących posiłków i płynów, które mogą wywoływać dolegliwości bólowe oraz uczucie pieczenia w okolicy aft. Niekorzystny wpływ mają również napoje gazowane oraz alkohol. Dlatego najlepiej jest wprowadzić łagodną i pełnowartościową dietę, która zapewni optymalne odżywienie organizmu i pokryje ewentualne niedobory witaminowe.

Woski ortodontyczne

Dużą grupą osób, którą dotyka problem bolesnych zmian w jamie ustnej są pacjenci noszący stałe aparaty ortodontyczne. Bardzo często występują u nich mechaniczne uszkodzenia błony śluzowej jamy ustnej np. w postaci obtarć i zranień, które są źródłem sporego dyskomfortu. Ma to miejsce zwłaszcza w pierwszych tygodniach po założeniu aparatu, kiedy śluzówka nie zdążyła się jeszcze zaadaptować do nowych warunków. Wtedy z pomocą przychodzą woski ortodontyczne, które można nanosić bezpośrednio na ostre, metalowe elementy aparatu, chroniąc w ten sposób śluzówkę przed powtarzającym się, bolesnym tarciem[2].

Preparaty do stosowania miejscowego

Niezależnie od powyższych metod, warto jest wspierać leczenie zmian w jamie ustnej np. aft, za pomocą miejscowych środków. Ich zadaniem jest działanie zmierzające do łagodzenia bólu, ochrony zmian przed zakażeniem, wspomagania gojenia uszkodzonych tkanek oraz poprawy komfortu życia. W takim przypadku wskazana jest farmakoterapia z użyciem środków o właściwościach antyseptycznych, przeciwzapalnych i powlekających. Składniki  takie jak  poliwinylopirolidon (PVP) i/lub kwas hialuronowy, szybko izolują aftę od czynników drażniących oraz zmniejsza się dyskomfort i ból wywołany podrażnieniem odsłoniętych zakończeń nerwowych. Dodatkowo kwas hialuronowy wspomaga gojenie owrzodzenia. Warto dopasować formę preparatu do rodzaju i umiejscowienia zmiany w jamie ustnej. W przypadku pojedynczych i dobrze dostępnych – wygodny będzie żel, ale gdy zmiana umiejscowiona jest w trudno dostępnych miejscach jamy ustnej, na podniebieniu miękkim, tylnej ścianie gardła – forma spray zapewni precyzyjną aplikację bez zbędnego wywołania odruch wymiotnego. W przypadku licznych zmian – wygodny będzie płyn do płukania jamy ustnej, którego nie trzeba rozcieńczać.

Referencje:

2021. M. Allen, Chi A. C., D. D Damm, B. W. Neville, Atlas chorób jamy ustnej i obszaru szczękowo-twarzowego, Edra Urban & Partner 2021.
2022. Antoniv, W. Lipska, B. Kęsek, M. Lipski, D. Gałecka-Wanatowicz, M. Chomyszyn-Gajewska, Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, 1 Katedra i Zakład Periodontologii i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków 2015.

[1] Allen C., A., Chi C., Damm D., D, Neville B. , W., Atlas chorób jamy ustnej i obszaru szczękowo-twarzowego, Edra Urban & Partner 2021, s. 11-22.

[2] Regina Antoniv, Weronika Lipska, Barbara Kęsek, Marcin Lipski, Dagmara Gałecka-Wanatowicz, Maria Chomyszyn-Gajewska, Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, 1 Katedra i Zakład Periodontologii i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej, Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum, Kraków, 2015, s. 21-25.